Beslenmenizde yer alan herhangi bir gıdaya karşı alerjiniz olduğunu düşünüyorsanız, uzun süreli sindirim problemleri, cilt problemleri yaşıyorsanız ve bunlara neyin sebep olduğunu bulamıyorsanız uyguladığımız bir beslenme şeklidir. Genellikle kilo vermek amacıyla değil, iyileştirici bir sağlık yaklaşımı olarak tanı ve tedavide uygulanmaktadır.
İlk aşamada belirli bir süre için beslenmenizden muhtemel alerjen gıdaları çıkarttığımız ve sonrasında vücudunuz bu yeni sisteme alıştığında yavaş yavaş gıdaları beslenmenize tekrar dahil ederek tanıttığımız eliminasyon diyetini deneyebilirsiniz.
Eliminasyon, kelime anlamı olarak bir şeyin ortadan kaldırılması, elenmesi anlamına gelmektedir.
Eliminasyon diyeti, hangi gıdanın size iyi gelmediğini belirlemede altın standart olarak kabul edilmektedir.
Eliminasyon Diyetinde Yasak Olan Gıdalar Nelerdir?
Farklı görüşler ve yaklaşımlar olsa da birleşilen nokta gluten ve süt ürünlerinin (kazein, laktoz) yasak olduğu üzerinedir.
1.Yaklaşım: Gluten ve süt ürünlerini yasaklar. Bakliyatlara ve glutensiz tahıllara izin verir. Ek olarak yumurta da yasaktır.
2.Yaklaşım: Gluten, glutensiz tahıllar, süt ürünleri, bakliyatları yasaklar. Yumurtaya izin verir.
Genel bir yaklaşımla aşağıdaki gıdalar eliminasyon diyetinde tüketilmez.
- Gluten içeren tahıllar
- Süt ve süt ürünleri
- Tereyağ
- Ayçiçek ve Ayçiçek Yağı
- Mısır ve Mısır Özü Yağı
- Un ve Unlu Gıdalar
- Şeker
- Soya
- Yer Fıstığı
- Kaju
- Alkol
- Gece Gölgesi Sebzeleri: Patates, Domates, Patlıcan, Biber
- İşlenmiş Paketli Gıdalar
- Kabuklu Deniz Ürünleri
- Çikolata
- Yulaf
Eliminasyon Diyetinde Serbest Olan Gıdalar Nelerdir?
- Tüm Sebzeler
- Kuruyemişler (Kaju, yer fıstığı, ay çekirdeği hariç)
- Organik Tavuk/Hindi
- Kuzu Eti
- Balık
- Zeytin ve Zeytin yağı
- Avokado
- Ghee (sade) Yağ
- Hindistan Cevizi Sütü
- Badem Sütü
- Organik Elma Sirkesi
- Yağlı Tohumlar (Çörek otu, keten tohumu, chia)
- Baharatlar
- Meyveler (Turunçgiller hariç, günde en çok 1-2 porsiyon)
- Pancar Kvass
- İyotlu tuz kullanılmadan hazırlanmış turşular
- Yeşil çay
- Çok çok az miktarda kahve
Otoimmun Protokolün farkı nedir? Ne zaman uygulanır?
Otoimmun hastalıklar, vücudun kendi bağışıklık (immün) sisteminin kendi sağlıklı dokuları üzerinde oluşturdukları tahribatı ifade etmektedir. Multiple Skleroz (MS), ülseratif kolit, crohn, çölyak, lupus, romatoid artrit, sedef, hashimato troiti gibi hastalıkları örnek olarak verebiliriz.
Eliminasyon diyetinden farkı çok daha sıkı olmasıdır. Ek olarak;
- Kurubaklagiller
- Tohumlar ve bunlardan elde edilen yağlar
- Kuruyemişler ve bunlardan elde edilen yağlar
- Yumurta
- Kırmızı Et
- Tohum Baharatlar
- Kahve
- Kuru Meyve
Eliminasyon diyetinden gereken yanıt alınamamışsa bu protokole geçiş yapılabilir.
Eliminasyon diyeti aşamaları nelerdir?
Temelde 2 aşamadan oluşmaktadır.
1.Aşama: Eliminasyon: gıdaları beslenmenizden çıkardığınız aşamadır.
2.Aşama: Yeniden Tanıtım: gıdaları sırayla beslenmenize ekleyerek, vücudunuza tanıttığınız ve vücudunuzdaki reaksiyonları gözlemlediğiniz aşamadır.
İlk aşamadan önce ciddi bir planlama gereklidir. Özellikle ciddi besin eksiklikleriniz, anoreksiya/bulumia nervoza gibi bir yeme bozukluğu geçmişiniz var ise bir diyetisyen desteği almanızı tavsiye ederim.
Yeniden tanıtım aşamasında, diyete eklemek için seçilen besin 3 gün yenilmelidir. Her seferinde tek bir gıda ekleyerek başlamalısınız. 1.gün belirlediğiniz gıda 1 porsiyon şeklinde tüketilir. 2.-3. Günler ise bu gıda tüketilmez ve yeni bir gıda ilavesi yapılmaz. Devam eden 3 gün içerisinde herhangi bir semptom olmaz ise bu gıda tüketilebilir demektir. Semptom oluşur ise bu gıda minimum 3 hafta kadar daha yasaklanır. Her bir yasak gıda için aynı yol izlenir.
Bu aşamada beslenme günlüğü tutmak sizlere yardımcı olacaktır. Gün boyunca yediklerinizi, miktarlarını, hissettirdiklerini, semptomlarını not alabilirsiniz.
Eliminasyon diyeti kaç gün yapılır?
Eliminasyon aşaması minimum 3 hafta maksimum 3 ay boyunca yapılabilir. Önerilen ise 6-8 hafta aralığında yapılmasıdır. Genel sağlığınız için yapıyorsanız yılda 2 defa 3’er hafta şeklinde deneyimleyebilirsiniz.
Eliminasyon diyetini kimler yapmalıdır?
- Gıda intoleransı veya alerjisi olanlar,
- Sürekli hazımsızlık, şişkinlik, gaz, ishal/kabızlık şikayeti olanlar,
- Kronik yorgunluk yaşanlar,
- Migren, irritabl bağırsak sendromu (Huzursuz Bağırsak), egzama, fibromiyalji gibi kronik rahatsızlığı olanlar,
- Döküntü, kurdeşen, geçmeyen akne gibi cilt problemleri yaşayanlar deneyimleyebilirler.
Eliminasyon Diyeti Örnek Menü:
Güne 1 yemek kaşığı organik elma sirkesi 🍎 eklediğiniz su ile başlayabilirsiniz. Genellikle bu diyete ihtiyaç duyan kişilerin mide asit seviyeleri düşüktür. Elma sirkesi bunu destekler.
Kahvaltı:
2 adet yumurta ile hazırlanmış sebzeli omlet
1/2 avokado + zeytin
2 tam ceviz
Bol yeşillik, salatalık
Öğle:
1 tabak kuzu kıymalı sebze yemeği
Semizotu salatası
Fermente Ev Lahana Turşusu
İkindi Ara Öğün:
Sebze Suyu veya Kupada baharatlı kemik suyu/ilik suyu veya Çiğ Kuruyemiş
Akşam:
1 kase sebze çorbası ( un ile terbiye veya şehriye vb. eklenmemiş)
1 porsiyon ızgara/fırın balık
Fırın Sebze
Fermente Ev Lahana Turşusu
Salata
*Akşam öğününde çiğ sebze yemek hazımsızlık, gaz şikayetine neden olabilir. Günün erken saatlerine çiğ sebze eklerken, akşam öğününüzde fırın/ızgara/buharda pişmiş sebzelere yer verebilirsiniz.
Eliminasyon diyeti ile ilgili sık sorulan sorular;
Eliminasyon diyetinde çay, kahve tüketilebilir mi?
Genellikle kafein içeriğinden dolayı siyah çay ve kahve eliminasyon diyetlerinde önerilmemektedir. Fakat çok çok az miktarlarda kahve ve açık olacak şekilde siyah çay tüketilebilir. Kafeinsiz kahve tercih edilebilir. Yeşil çay çok güzel bir antioksidandır, yeşil çay ve bitki çayları tüketilebilir. Bu dönemde karanfil + tarçın + karabiberden oluşan çay demlenerek tüketilebilir.
Eliminasyon diyetinde yulaf yenir mi?
Glutensiz dahi olsa çapraz bulaşmalar yaşanabileceğinden dolayı yulaf bu süreçte önerilmez. Tanıtım aşamasında eklenebilir.
Eliminasyon diyeti ile kaç kilo verebilirim?
Bu diyet, kilo vermek amacıyla yapılmamakta ve önerilmemektedir. Kalori odaklı bir yaklaşım değildir. Ancak, tahılların, paketli gıdaların, şekerin, yüksek yağlı gıdaların tüketilmemesi ile birlikte kişilerde kilo kaybı da görülebilmektedir.
Aralıklı oruç yaparken eliminasyon diyeti yapabilir miyim?
Tabii ki yapabilirsiniz. Öğün sayınızı azaltmak, açlık sürelerini uzatmak eliminasyon diyetinin etkisini arttırabilmekte ve bu süreci desteklemektedir.
Eliminasyon diyetinde kaçamak yapılır mı?
Kaçamaktan kasıt yasaklı gıdalar listesinde yer alan gıdalardan tüketmek ise kaçamak yapamazsınız. Böyle bir yiyecek tüketirseniz, eliminasyona baştan başlamanız önerilmektedir.
Eliminasyon diyetinde hangi sebzeleri tüketmeliyim?
Patates ve genellikle kişileri rahatsız eden domates, biber, patlıcan gibi sebzelerin haricinde tüm sebzeleri tüketebilirsiniz. Eğer bu sebzelerin siz de rahatsızlık oluşturmadığını gözlemlediyseniz az miktarlarda tüketebilirsiniz. Özellikle bu dönemde yeşillikler, tatlı patates, lahanagiller, brokoli, turp, havuç, pancar, bal kabağı, mantar tercih edebilirsiniz.
Eliminasyon diyetinde su tüketimi önemli midir?
Vücutta oluşan toksinlerin uzaklaştırılabilmesi için su tüketimi eliminasyon sürecinde de oldukça önemlidir. Su tüketiminiz düşük kalıyorsa öneriler sizler için yardımcı olabilir.
Eliminasyon diyetinde ne tür semptomlar yaşayabilirim?
Eliminasyon diyetine başladıktan birkaç gün sonrasında ”die-off sendromu” olarak bilinen ateş, beyin sisi, sinirlilik, yorgunluk gibi iyileşme krizi belirtilerini yaşayabilirsiniz.
